تاریخ انتشار : جمعه 20 خرداد 1401 - 15:00

به قلم دکتر محمد حسن نیا،

نقش مهاجرت در ترکیب جمعیتی شهر جناح در بستر زمان

نقش مهاجرت در ترکیب جمعیتی شهر جناح در بستر زمان

نزدیکی شهر جناح از مسیر خورجناح به بندرچارک، بندرمغویه و… که دارای کشتی های بادبانی بودند و به کشورهای امارات، بحرین، قطر و عمان سفردریایی داشتند، مهاجرت را برای مردم به شهرجناح توجیه می کرده و رواج داده است

تاریخ اجتماعی مناطق جنوبی ایران تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است و مسایل متعددی نظیر مهاجرت، سیل، زلزله، خشکسالی و غیره باعث گردید تا ترکیب جمعیتی مناطق جنوبی ایران همواره تغییرات زیادی داشته باشد و به همین دلیل در یک زمان مناطق مسکونی پر جمعیت بوده و در زمان دیگر از جمعیت ان ها کاسته شده است. شهر جناح از شهرهای جنوب ایران در ناحیه جهانگیریه قدیم بوده است که مهاجرت های زیادی به این شهر صورت گرفته و از سوی دیگر از این شهر خانواده های متعددی به شهرهای ایران و کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس مهاجرت کردند. مهاجرت از پدیده های اجتماعی رایج در مناطق جنوبی ایران است. رسیدن به دریا و دل به دریا زدن همواره مثلی است که در شهر جناح هم همانند بیشتر نقاط جنوبی ایران وجود دارد. دریا مایه رحمت و رزق بی پایان برای مردم جناح و جنوب ایران بوده است. به همین دلیل رسیدن افراد به دریا می توانست برای ان ها پر منفعت باشد. نزدیکی شهر جناح از مسیر خورجناح به بندرچارک، بندرمغویه و غیره که دارای کشتی های بادبانی بودند و به کشورهای امارات، بحرین، قطر و عمان سفر دریایی داشتند، مهاجرت را برای مردم شهر جناح تسهیل می کرد. اما همیشه هم مسیر دریایی برای مهاجرت ها از شهر جناح کاربرد نداشت، بلکه در زمان کشف نفت در مسجد سلیمان و شکل گیری پالایشگاه آبادان، افراد زیادی از شهر جناح برای امرار معاش به آبادان رفتند و چون ابادان در آن زمان از شهرهای مدرن و پر درآمد برای مردم جنوب ایران بوده است مهاجرت برای کار از تمام روستاها و بنادر جهانگیریه به آن جا صورت می گرفت. آبادان مسیر دریایی نیز ارز بندرلنگه، بندرکنگ و دیگر بنادر داشته و برخی از افراد هم می توانستند با لنج های مردم بنادر استان هرمزگان که برای حمل خرما به ابادان و عراق می رفتند، به آبادان سفر نمایند. این نوشتار که با حمایت های فرهنگی شورای اسلامی شهر جناح و شهردار فرهنگ دوست و پر تلاش این شهر به رشته تحریر در می آید در نظر دارد به سیر مهاجرت در شهر جناح و تاثیرات آن پرداخته و نشان دهد که مهاجرت از این شهر تاثیر و تاثر زیادی بر تحولات اقتصادی و اجتماعی این شهر داشته است.

.

مهاجرت نیروی کار به آبادان پس از تاسیس پالایشگاه آبادان و پیشرفت این شهر از شهرهای جنوبی ایران و جناح همواره صورت می گرفت. اما بیشتر جناحی هایی که به آبادان سفر می کردند، به صورت مجردی رفته و خانواده خود را به همراه نمی بردند. در آبادان به کارهای خدماتی و فنی مشغول بودند. شهرسازی آبادان در آن زمان بسیار پیشرفته بود و وسایل رفاهی اعم از سینما، نشریات، قهوه خانه، رستوران و غیره فراهم بود. برخی از جناحی هایی که به ابادان مهاجرت می کردند، همزمان با کار به تحصیلات خود هم می پرداختند. این افراد وقتی به شهر جناح بر می گشتند، به این فکر بودند که در جناح هم لوله کشی آب، برق کشی، تلفن و غیره دایر شود و در بسیاری از موارد برخی از همین مهاجرت کنندگان لوله کشی آب، برق کشی و غیره را دنبال می کردند. در بستر زمان و با کشف نفت در کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس و ازدیاد ثروت در این کشورها و نزدیک تر بودن به این کشورها به جناح، مهاجرت برای کار به آبادان برای جناحی ها و مردم منطقه بستک به تدریج کم گردید. افراد محدودی با خانواده از جنوب ایران در آبادان ساکن شدند. اما مهاجرت بسیاری از جناحی ها به کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس به صورت خانوادگی بوده و یا در ابتدا مرد خانه به این کشورها مهاجرت نموده و پس از این که اوضاع مالی او مناسب می گردید، خانواده خود را نیز به این کشورها می برد. البته بسیاری از افراد هم چند سالی در کشورهای عربی کار کرده و سپس به جناح برگشتند. اما خانواده هایی از شهر جناح نیز در قطر، امارات و بحرین ساکن شدند و حتی در بحرین محله جناحی تشکیل دادند.

.

اگر به کتاب گنج شایگان جناح که در مورد استاد احمد مدان و خدمات ایشان به جناح است، توجه گردد به خوبی مشخص می گردد که دلایل مهاجرت مردم جناح در ایام خشکسالی و از مسیر خورجناح از طریق بندرچارک به بحرین چه بوده است. مشقات سفر برای مهاجرت کنندگان زیاد بوده و برخی از افراد در مسیری که به سفر می رفتند، وفات می کردند. خشکسالی ها و سال های قحطی از مهم ترین عوامل مردم شهر جناح بوده است. اگر مهاجرتی از شهر جناح صورت نمی گرفت و امراض مسری کشتار کمتری از مردم می نمود، جمعیت شهر جناح چند برابر جمعیت فعلی این شهر بوده است. عدم تردد در مسیر خورجناح بر اقتصاد، معیشت و مهاجرت مردم برای یافتن کار تاثیر داشت. چون در زمان رونق راه خور جناح بسیاری از تجار جناحی در خود شهر جناح کار می کردند و کالاهای خود را به شهرهای متعدد استان فارس و از جمله گراش و لار می فرستادند. خرابی راه کاروان رو خورجناح و ورود ماشین به مناطق جنوبی ایران، تا حدودی مصادف با کشف نفت در کشورهای عربی و نیاز به نیروی کار در تمام زمینه ها داشت. جناحی ها چون سابقه تجارت داشته و آشنایی خوبی به عرضه و تقاضای کالا در جنوب ایران و مناطق خلیج فارس داشتند، تجارت خود را در کشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس هم ادامه دادند و برخی از تجار جناحی در ساختمان سازی و بنگاه های املاک کشور امارات فعالیت خود را شروع نموده و تا کنون هم کار آن ها ادامه داشته و افراد موفقی بودند. بعضی از تجار جناحی در لنج داری و صادرات و واردات کالا بین دبی و کویت کار می کردند. خرید قسمتی از سهام برخی از شرکت های ژاپنی و دیگر کشورها نیز توسط برخی از تجار جناحی صورت گرفت. اما یک ویزگی شاخص در همه تجار جناحی وجود داشت. آن این بود که ارتباطشان را با شهر جناح همچنان امتداد داده هر کدام گوشه ای از کارهای عمرانی در شهر جناح را با انجام امور خیریه بر عهده گرفتند. بنابراین مهاجرت جناحی ها به مناطق مختلف داخل و خارج همواره اثرات مثبت اقتصادی و فرهنگی بر شهر جناح داشته است. تجار جناحی مهاجر با کمک های مالی که به اقوام خود در شهر جناح انجام می دادند، آن ها را به سکونت در شهر جناح تشویق می کردند و با ساخت کتابخانه، مدارس، مساجد، برکه ها و غیره در شهر جناح از یکسو و کمک های مالی و ایجاد اشتغال در این شهر از سوی دیگر به ماندگاری بسیاری از مردم در شهر جناح علیرغم مضیقه های اقتصادی که در دوران تاریخی وجود داشت کمک کردند. این تجار همچنین زمینه های اشتغال بسیاری از اقوام و همشهریان خود را در تجارتخانه های خود در شهرهای داخلی ایران و کشورهای دیگر فراهم نمودند. این مهم نشان می دهد که همگرایی در شهر جناح در بستر زمان وجود داشته و علیرغم رقابت تجاری که در بین تجار وجود داشته است، اما همکاری، همیاری و جناح دوستی در بین همه آن ها وجود داشته است.

.

ساخت برکه ها و مساجد توسط خیرین جناحی این مهم را به خوبی نشان می دهد. در یک دوره خاص توسط موسسه اندیشه جناح که یک موسسه فرهنگی بود، کارهای فرهنگی و کمک به دانشجویانی که در جناح پس از پایان تحصیل می خواستند، معلم شوند، کارهای زیادی صورت می گرفت و به آن ها کمک هزینه تحصیلی داده می شد و منبع تامین این کمک ها هم خیرین جناحی بودند. البته بسیاری از تجار جناحی هم هیچ وقت از جناح مهاجرت نکرده و در این شهر به کار تجارت ادامه داده و در کارهای ساخت و ساز و دیگر امور اقتصادی موفق بودند. مهاجرت از مناطق متعدد جنوب ایران هم با توجه به جذابیت های اقتصادی شهر جناح صورت گرفته که در یک مبحث جداگانه به آن پرداخته می شود. اما مهاجرت از شهر جناح به شهرهای مهم ایران و از جمله تهران و شیراز نیز صورت گرفته و جناحی های مهاجرت کرده به این شهرها نیز خدماتی به شهر جناح به عنوان موطن اصلی خود انجام داده اند. بازخوردهای مهاجرت جناحی ها به خارج از این شهر در بستر زمان و منافع و معایب این مهاجرت ها از جمله مسایلی است که می بایست بیشتر با آن پرداخته شود. در بسیاری از موارد انگیزه های زیادی برای این مهاجرت ها وجود داشته است. در سده بیستم این مهاجرت به دلایل متعدد روند صعودی داشت. در صورتی که در سده هفدهم تا نوزدهم و به ویزه زمانی که اقتصاد کشاورزی، دامداری، باغداری و غیره رویه غالب امرار معاش مردم شهر جناح بوده و نفت کشف نشده بود، مهاجرت به کندی از جناح همانند سایر مناطق جنوب ایران به دیگر نقاط صورت می گرفت. چون اقتصاد شهر جناح خودکفا بوده و مناطق اطراف نیز تمایز اقتصادی با شهر جناح نداشتند. از سوی دیگر دلبستگی جناحی ها به موطن اصلی و فراهم بودن زمینه های اشتغال آن ها در جناح و کمبود وسیله نقلیه برای مهاجرت باعث می گردید که جناحی ها مهاجرت کمتری از مکان خود به دیگر نقاط داشته باشند. در نوشتار آتی تلاش می گردد به اثرات و جنبه های دیگر مهاجرت در شهر جناح از نگاه های متعدد پرداخته شود.

برچسب ها :

ناموجود
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
نظرات بسته شده است.