ایرانشناس برجسته , استاد ایرج افشار درگذشت + متن مقاله او درباره “جناح”

ضمن درخواست از کاربران جهت قرار دادن مقاله در صورت تهیه زودتر این متن , بدلیل مشکلاتی که برای ما در تهیه متن مقاله مرحوم دکتر افشار پدید آمده است از همه بینندگان پوزش میطلبیم

این مقاله در هرحال و بزودی در جناح آنلاین قرار میگیرد

ایرج افشار . تهران , دوم مهر ۱۳۸۱

جنه , آبادیی روشن و خرماستانی کم دانه است از ناحیه بندرلنگه و با مسافتی اندک برکنار افتاده از راه کاروانی (ببخشید ماشین رو) بستک به آن بندر . در کتب آماری و جغرافیایی نام آن را با لفظ قلم اداری “جناح” مینویسند . نباید درست باشد . ظاهرا جنه باید با نام های “گنو” بندرعباس و گناوه (بندر معروف) هم ریشگی داشته باشد و شکلی است از گن و گین .

چه سعادتی که چند بار به شوق دیدن دانای بزرگوار آن خطه آقای شرفا شرفایی به آن آبادی آرام رفته و دوستان عزیزی را به سرای مهمان پذیر ایشان برده ام و همواره از لطف عمیم محضر و خوان به کریم گسترده ایشان بهره ور بوده اییم .

با شرفایی وقتی دوستی آغاز شد که مجله آینده در سال ۱۳۵۸ آغاز به انتشار کرد . ایشان مجله را اشتراک شده بود و گاهی رقیمه ایی از سر مهر و محبت مینوشت . همه نامه های او از سر نکته یابی و دقت نظر بود و گویای آن بود که در آن بر بیابان دانایی علاقه مند به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی به تاسیس کتابخانه ایی پرداخته و هر کتابی و نشریه ایی که ماندگار می یابد می خرد و بر مجموعه ی خود می افزاید .

نخستین بار که با منوچهر ستوده به آنجا رسیدم کتابخانه دو سه هزار جلد کتاب داشت . شرفایی برای ثبت و ضبط آنها دفتری ترتیب داده و اسامی و مشخصات کتب را در آنها یادداشت کرده بود . خوب مشهود بود که در انتخاب کتاب صاحب اطلاع و بصیرت و دوستدار ادب و تاریخ است .

او در خلوتکده کتابها را میخواند و به همین ملاحظه به هنگام مذاکره و گفتگو مشهود بود که از متن و بطن تالیفات گذشتگان و معاصران آگاهی دارد .

پس از آن یه بار دیگر در جناح او را دیدم . در یکی از این بارها اصغر مهدوی و عبدالعلی غفاری و مجید مهران و فرزندم بابک افشار و بانوانی و کودکانی حضور داشتند . بر تعداد کتابها افزوده شده بود و در اطاقهای خواب و پذیرایی قفسه های کتاب جای تزیینات معمولی خانه را پر کرده بود .

در آن روز شرفایی به دست خود برای این نوسفران ?جنوب بره ایی را به اسلوب غوزی پزی در تنور گذاشت و سر آن را به گچ اندود کرده و خوراکی شایسته به مهمانان خود خورانید که هرگز نه نامی از آن شنیده بودیم و نه آدابش را دیده بودیم .

یک بار هم با غفاری در دوران جنگ با کامیون وانت از بندر بوشهر خودمان را به او رساندیم و چون شیفته ی دیدن فرامرزان و لامرد بودیم , لندرو وری را فراهم کرد و ما را بدان صوب روانه کرد . در آن ایام مقدار بنزین برای اتومبیلهای شخصی محدود بود ولی او خم به ابرو نیاورد و ما را در نهایت آسایش ?به آن نواحی فرستاد .

بار آخری که به جنه رفتم کتابخانه وسعت گرفته بود و اکنون میشنوم که تعداد آن به ۱۶۰۰۰ جلد رسیده است . شرفایی با همتی مردانه و دیدی عالمانه و آرزویی فرهنگمندانه این مجموعه بزرگ را در منطقه ایی به وجود آورده است که تصور میکنم هیچ یک از کتابخانه های عمومی دولتی ناحیه هم نتوانند با آن پهلو بزنند .

این بزرگواری و بینش بایسته ستایش و ارج است و باید مردم ناحیه شکرگزار این شریف بزرگوار باشند ?و باید مراکز مرتبط با امور کتاب این کار نمونه را با توقیر و تبجیل نگاهبانی نمایند و فرزندان جنه بکوشند که هریک در گسترش فرهنگ ایرانی راه شرفایی را دنبال کنند و از این مجموعه مجموعه عظیم بهره وری یابند .
شاد شدم از اینکه شنیدم دکتر محمد باقر وثوقی برای نشر دفتری که خاص عرض ادب و احترام به شرفا شرفایی خواهد بود پیشگامی کرده و از ارادتمند آن مرد کم مانند خواسته است که چند کلمه ایی از گذشت ایام با ایشان را به قلم درآورد.

این متن عینا از مقدمه کتاب خاطرات مرحوم شرفا شرفایی برداشت و برای اولین بار توسط جناح آنلاین منتشر میشود

مراسم تشييع پيكر ايرج افشار از محل دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي با حضور اساتيد و چهره‌هاي فرهنگي برگزار شد.

به گزارش خبرنگار بخش ادب خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، در ابتداي اين مراسم كه صبح امروز (جمعه، ۲۰ اسفندماه) برگزار شد، سيدكاظم موسوي بجنوردي ـ رييس دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي ـ گفت:‌ امروز فرهنگ ايران و همه‌ي فرهنگيان عزادارند. ايرج افشار مردي بزرگ است كه خدماتش براي تاريخ و فرهنگ ايران آن‌چنان برجسته است كه همه متحير هستيم، چگونه ايرج افشار توانسته است، اين همه كار و تأليفات را انجام دهد. او ۷۰سال عمر خود را صرف باروري فرهنگ ايران كرد. افشار نخستين اثرش را در سن ۱۹ سالگي منتشر كرد.

او ادامه داد: ايرج افشار را كتاب‌شناس و ايران‌شناس بزرگ در حوزه‌هاي مختلف مي‌شناسيم. تأليفات ايشان بساير گسترده است. بيش از ۳۵۰۰ جلد تأليف، تصحيح، مقاله و اشارات از اين مرد بزرگ باقي مانده است.

رييس دايرةالمعارف بزرگ اسلامي گفت: ‌وقتي در حال تدوين شرح حال او براي دانشنامه‌ي ايران و دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي بوديم، به عظمت اين مرد پي برديم كه چگونه مي‌شود در عمر خود آن‌قدر فعاليت در عرصه‌ي فرهنگي داشته باشد.

بجنوردي در ادامه بيان كرد: او، ايرج افشار بود. نامش گوياي همه‌ي بزرگي‌ها، خردمندي‌ها و فروتني‌هاست. نام ايرج افشار جهاني است، زيرا او براي بازشناسي فرهنگ و ادب ايران، عمري را صرف كرد. افشار وجه‌ي ملي دارد. نام او با نام تاريخ و ادب ايران عجين شده است.

رييس دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي اظهار كرد: ايرج افشار علاوه بر داشتن وجه‌ي ملي، از نظر اخلاقي هم ممتاز بود. بيش از ۲۰ سالي كه در مركز دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي در خدمت ايشان بودم، او از هيچ كمكي دريغ نمي‌كرد. در كنار ايرج افشار، هم علم آموختيم و هم معرفت. به‌طور كلي مي‌توان گفت افشار نمونه‌اي كامل از اخلاق بود.

او با اشاره به اين‌كه از دست دادن ايرج افشار براي دايرة‌المعارف بزرگ اسلامي بسيار سنگين است، گفت: افشار توانايي ما را براي اين‌كه در جهان اتوريتر علمي باشيم، افزايش مي‌داد و چهره‌اي بسيار مؤثر بود، فقدان او براي دايرةالمعارف جبران‌ناپذير است.

بجنوردي اضافه كرد: ايرج افشار ۳۰هزار جلد كتاب و هزاران هزار نامه و اسناد دارد كه همه‌ي آن‌ها را به دايرةالمعارف بزرگ اسلامي تقديم كرد. اميدوارم ايرج افشار براي ما راهنما باشد و ما مانند او، عمر خود را صرف فرهنگ و ترويج علم كنيم.

در ادامه‌ي اين مراسم، شجاع‌پور شعري را خطاب به ايرج افشار خواند.

حجت‌الاسلام والمسلمين سيدمصطفي محقق داماد ـ رييس موقوفات محمود افشار ـ نيز در اين مراسم گفت: سخن از ايران و ايران‌دوستي زياد مي‌شنويم؛ اما ايرج افشار با تمام وجود عاشق سرزمينش بود و تمام دقايق عمرش را براي اين سرزمين گذاشت. او تا روزهاي آخر در اين سرزمين سفر كرد. ايرج افشار تاريخ و سرنوشت اين كشور است.

او با اشاره به سخن امام علي (ع) كه مي‌فرمايند، «عالم وقتي عالم مي‌ماند كه در برابر ظالم بي‌تفاوت نباشد» ادامه داد: ايرج افشار ملت و مردم خود را دوست داشت. براي ايران اشك مي‌ريخت و اين ويژگي افشار باعث شد، در ذهن مردم باقي بماند.

وي افزود:‌ اميدوارم راه ايرج افشار را دوستانش باقي بگذارند و ادامه دهند.

همچنين دكتر احمد اقتداري با تسليت گفتن به مردم و جامعه‌ي فرهنگي ايران، بيان كرد: همه ما سوگواريم، ولي من خودم را تسلي مي‌دهم و مي‌گويم هرگز نمي‌ميرد آن‌كه دلش زنده شد به عشق. ايرج افشار نمرده است تا وقتي كه زبان فارسي و فرهنگ ايران زمين زنده است، او هم زنده است، چنانچه كه فردوسي، سعدي، مولوي و حافظ نمرده‌اند.

اين پژوهشگر حوزه‌ي تاريخ ايران ادامه داد: باد نوروزي مي‌وزد، ولي هزاران افسوس كه ايرج افشار در ميان ما نيست. خداوندا من را بميران كه بتوانم دوست خود را ملاقات كنم.

در پايان اين مراسم، هوشنگ دولت‌آبادي ـ پزشك معالج ايرج افشار ـ گفت: در اين دو روزي كه ايرج افشار در ميان ما نيست، به هر كسي كه برمي‌خورم، صاحب عزاست. همين دليل كافي است كه اين مرد بزرگ جايي در دل مردم داشته و اين تكليف و وظيفه‌ي ماست كه در نبود او، راهش را ادامه دهيم.

به گزارش ايسنا، در مراسم تشييع پيكر ايرج افشار، افرادي مانند محمدابراهيم باستاني پاريزي، محمدرضا شفيعي كدكني، محمدعلي اسلامي ندوشن، بدرالزمان قريب، غلامرضا اعواني، غلامعلي حداد عادل، سيدمحمود دعايي، عبدالله انوار، فتح‌الله مجتبايي، علي‌اكبر اشعري، ژاله آموزگار، مجتهد شبستري، كامران فاني، احمد منزوي، داريوش شايگان، ايرج اميني، غلامحسين كرباسچي، بهمن فرمان‌آرا، كيانوش انصاري، احسان نراقي، محمد سرير، عبدالكريم جعفري، ناصر تكميل همايون، اديب برومند‌، محمدعلي موحد، محمدجواد حجتي كرماني، فرهاد رهبر و علي دهباشي حضور داشتند .